Familiebedrijf en ervaringen uit onze praktijk

Het overdragen van een familiebedrijf  binnen de familiekring verloopt niet altijd even soepel.

Bij een familiebedrijf ligt soms een aantal emotioneel gevoelige zaken op de loer die tot familievetes kunnen leiden. Om ervoor te zorgen dat de familie goed met elkaar door een deur kan blijven gaan geven we hieronder de volgende tips.

Bij ieder bedrijf  is het vinden van een goede opvolger essentieel. Bij familiebedrijven kan het emotionele aspect een storende factor zijn. Als de opvolger geen familielid is, wordt normaliter de best gekwalificeerde persoon geselecteerd op grond van een assessment en/of aanvullende psychologische onderzoeken. Bij familieleden ligt dit anders en wordt vaak niet zo kritisch gekeken naar competenties van de opvolgers. Ga wel na of de kinderen ondernemersbloed in hun aderen hebben. Welke capaciteiten en zakelijke kwaliteiten hebben de kinderen? Laat ze deze al in het bedrijf benutten.

De oprichter van het familiebedrijf heeft jarenlang tijd, geld en know how in het bedrijf geïnvesteerd om een succesvolle zaak op te bouwen. Vaak heeft hij ook een deel van zijn privéleven opgeofferd voor “de zaak”. De tijden zijn veranderd en de mogelijke opvolgende kinderen kijken heel anders tegen “de zaak” aan: deze loopt wel en het bedje lijkt gespreid. De erfgenamen hebben vaak weinig tot geen idee van de bedrijfsactiviteiten. Derhalve is het van groot belang om de kinderen zo snel mogelijk te betrekken bij het bedrijf.  Zij moeten weten wie de concurrenten zijn, welke beslissingen genomen moeten worden en welke mogelijkheden de onderneming henzelf biedt.

Voor de ouders biedt dit ook goede kansen aangezien de kinderen als regel meer openstaan voor de nieuwe ontwikkelingen op het gebied van social media.

De beoogde  opvolger zou al in een ander bedrijf “geoefend” moeten hebben alvorens intern te starten. De opvolger ziet dan wat het gebruik in andere bedrijven is en hij/zij moet daar ook zijn/haar sporen verdienen. Deze kennis kan vervolgens worden meegenomen in het familiebedrijf. Bij sommige familiebedrijven wordt een familiestatuut opgesteld. Hierin wordt een aantal afspraken vastgelegd die anders steeds weer terugkomen en tot discussies leiden. Door vastlegging van de afspraken worden steeds terugkerende discussies voorkomen.

In de praktijk ben ik de volgende situatie tegengekomen. Twee dochters hadden het gevoel benadeeld te zijn ten opzichte van hun broer die het bedrijf van vader had overgenomen. Dit zorgde voor irritatie tussen de vader, de broer en de twee zussen. De dochters vroegen onze mening over de waardeoverdracht. Onze conclusie luidde dat er geen aanleiding was om te denken dat de zussen benadeeld waren. De broer betaalde relatief veel voor de onderneming. De spanning tussen de familieleden was helemaal niet nodig geweest als alles ten aanzien van de overdracht transparant was verlopen. Transparantie is dan ook dat wat wij voorstaan bij familiebedrijven.

In de praktijk kan de verkoopprijs  in een familiebedrijf nogal eens geforceerd laag worden gehouden.

De niet-overnemende kinderen kunnen daarmee problemen hebben aangezien het wel om een deel van de erfenis gaat. Van groot belang is dus ook aan de andere familieleden te denken. Meestal bevat de toekomstige erfenis ook nog ander bezit dat wel aan de andere kinderen kan toekomen. Bovendien zou het geschenk dat de ouders aan de opvolger hebben gegeven verrekend kunnen worden in het testament. Om familieproblemen te voorkomen zou het verstandig zijn als ouders hierover transparant zijn naar de kinderen.

Het verkopen van zijn eigen bedrijf is voor een directeur een grote emotionele stap, die hij uiteindelijk toch moet zetten.

Twee kapiteins op een schip werkt al niet bij niet-familiebedrijven. Bij familiebedrijven ligt dit nog vele malen ingewikkelder: de vertrekkende ouder en het opvolgende kind samen aan het roer is vaak erg lastig. Daarom is het van groot belang om goede maar duidelijke en zakelijke afspraken te maken. Voer deze gesprekken bij voorkeur op kantoor en niet tijdens een informele familiebijeenkomst waarbij emoties uit de hand kunnen lopen. De ouder dient zich zo snel mogelijk terug te trekken uit de zaak als deze is overgedragen op het kind. Lukt dit niet, dan zal de opvolger streng moeten zijn en duidelijk moeten aangeven dat de zaak nu echt is overgedragen.

Het ligt niet voor de hand om de huisaccountant het begeleidingstraject te laten doen. Hij heeft veelal een sterke band met de huidige eigenaar en wil deze in de toekomst graag zo houden.

MKBedrijfsoverdrachten en MKBedrijfsoverdrachten zijn gespecialiseerd in de begeleiding van deze trajecten.